(Bagnoles en français)
Mencions ancianas
- Vila Baniolas (1119)
- Banholas (1270)
- castrum de Banholis (1416)
- Banholles (1532)
- Bagnioles (1807)
Lo balnearium latin, l’establiment de banhs, es a l’origina dels toponims Bagnols, Banheras etc… .
Se retròba aquela raiç dins los noms Bagnols (sus Cese), Banhòlas dins Aude, Banheras de Bigòrra, Banyuls sus Mar dins los Pirenèus Orientals o Banyoles en Catalonha Sud.
Fons de Fontdragon : Aquela font d ‘aiga viva remonta a una plan nauta antiquitat, es una de las causas determinantas de la fondacion del vilatge. Cridada primièr Pouzet-del-Dragon, serà mai sovent apelada Fontdragon (en occitan ‘poset’ es un pichon puit). Aquela font se trobava non luènh d’ancian pont de Banhòlas a 50 m mai o mens del riu, èra l’anciana font publica del vilatge. Se trobariá quasi una rason dins l’etimologia del nom de Banhòlas (los banhs) en comptant sus la cresença populara atribuïssent a aquela aiga de las proprietats curativas. Aquela font raja totjorn, alimenta 3 poses en amont, mas es pas mai utilizada a sa sortida. Los abitants s’i tornavan en procession lo 2 de Junh de cada annada, en execucion d’un vòt fach, en 1631, a Notre-Dame de Parazols, per se metre a l’abric d’una malautiá contagiosa. Dempuèi 1901 un barri pichon s’es constituït jos la denominacion Santa Maria de Fontdragon.
Provèrbis e expressions :
‘Anar a Banhòles’ (ortir quand la pluie est sur le point de tomber).
‘Estre de Banhòl’ (se mouiller, recevoir de la pluie)
‘Lo que vòl de peis coissin que se banhe’
‘Complir una tasca ‘tant que l’aiga banharà’, es sens fin. ‘
Far ‘la gata banhada’
Pertocant lo malaür, que tomba totjorn sus los mai desprovesits, lo provèrbi nos ditz ‘Plòu totjorn suls banha’. E mai se se pretend tanben que ‘Ont òm s’ès banhat, òm se sèca’ . Qué que ne siá, perdèm pas fe en l’avenidor, perque ‘Çò que Dieu a banhat, Dieu l’eissuga’ .
Bon, mas explicacions son acabadas, me vau pausar ‘qu’ai banhat la camisa!’ .